Kto jest kim, czyli kilka słów o zawodach prawniczych i do kogo mówić mecenasie?

Temat zawodów prawniczych w blogosferze prawniczej przewija się bardzo często. Pojawia się on i u mnie, ponieważ widzę potrzebę mówienia o tym tak długo, aż w końcu ustaną pytania. A pytania pojawiają się ciągle. Kim jest prawnik? Czym różni się od adwokata? Jaka jest różnica pomiędzy radcą prawnym a adwokatem? Czy sędzia to prawnik? Kim jest prokurator? A komornik? Tych pytań jest bez liku. Dziś krótkie wyjaśnienie.

Ogólna reguła

 

Pragnę zacząć od wyjaśnienia kim jest prawnik, bo to jest pojęcie bazowe. Prawnik, to osoba, która ukończyła jednolite studia magisterskie prawa i uzyskała tytuł magistra prawa.

Skoro wiemy już kim jest prawnik, możemy przejść do naszej podstawowej reguły.

Każdy adwokat, radca prawny, sędzia, prokurator, komornik to prawnik, ale nie każdy prawnik to adwokat, radca prawny, sędzia, prokurator, komornik.

Jak to się dzieje, że prawnik staje się jednym z powyżej wymienionych zawodów prawniczych.

Tłumacząc tę drogę, najpierw musi zdać egzamin wstępny na odpowiednią aplikację, potem aplikację tę odbyć, na końcu zdać egzamin zawodowy i uzyskać wpis na odpowiednią listę (z sędziami i prokuratorami jest trochę inaczej, oni nie uzyskują wpisu na listę, a są powoływani na stanowisko).

Są również inne drogi dojścia do ww. zawodów, ale nie będę się nad nimi rozwodziła, ponieważ aplikacja to najpopularniejsza i (nie wierzę, że to piszę) najłatwiejsza droga do dołączenia do któregoś z tych zawodów.

Stąd, jeśli chcemy zostać:

1) adwokatem - mamy aplikację adwokacką, która trwa 3 lata,

2) radcą prawnym - may aplikację radcowską, która trwa 3 lata,

3) sędzią - mamy aplikację sędziowską w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, która trwa ok. 3 lata,

4) prokuratorem - mamy aplikację prokuratorską w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, która trwa ok. 3 lata,

5) komornikiem - mamy aplikację komorniczą, która trwa 2 lata.

Aplikacje i drogi po ich ukończeniu nieco się różnią, ale dziś nie będę się w to zagłębiać.

Co może robić prawnik i co go odróżnia od innych zawodów prawniczych?

Prawnik - magister prawa może świadczyć usługi prawnicze na zdecydowanie bardziej liberalnych zasadach niż członkowie samorządu radcowskiego, czy adwokackiego (mam nadzieję, że jasne jest, że prawnik - magister prawa nie może wykonywać czynności sędziego, prokuratora, komornika, a działalność, którą może prowadzić możemy porównać z działalnością adwokatów, czy też radców).

Świadcząc usługi prawne prawnik magister może sporządzać umowy, pisma procesowe, opinie prawne, doradzać prawnie, ale nie może być pełnomocnikiem swojego klienta - nie może zastępować go przed sądami i innymi organami administracji publicznej, nie może napisać skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego, czy skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego.

Prawnik - magister może prowadzić działalność w ramach każdego rodzaju spółki, w tym kapitałowej i w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Adwokaci i radcowie nie mogą świadczyć usług prawnych prowadząc spółkę kapitałową.

Prawnik - magister, podobnie jak adwokat, czy radca może zajmować się obsługą prawną spółek, czy innych jednostek. Może być na przykład asystentem sędziego. Możliwości ma naprawdę sporo.

Prawnik - magister w ramach świadczenie usług prawniczych nie podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, tak jak radcowie, czy adwokaci, nie obowiązuje go tajemnica zawodowa. W obu tych zakresach obowiązują go ogólne przepisy prawa (odpowiedzialność kontraktowa, deliktowa), czy wiążących go umów (zachowanie informacji w tajemnicy), czy też przepisów prawa pracy - w zależności od formy świadczenia usług prawnych.

Uogólniając, porównując prawnika z adwokatem, czy radcą prawnym, dochodzimy do następujących wniosków:

1) prawnik - magister nie podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej na takich zasadach jak adwokaci, czy radcowie i nikt nie sprawuje nadzoru nad wykonywaniem przez niego zawodu,
2) prawnika - magistra nie obowiązuje tajemnica zawodowa w takim zakresie jak adwokatów, czy radców,
3) prawnik - magister nie jest uprawniony do zastępowania klienta przed sądami i organami administracji publicznej oraz nie może sporządzać pewnych pism procesowych,
4) prawnik - magister może prowadzić działalność prawniczą na bardziej liberalnych warunkach niż adwokaci, czy radcowie prawni.

Do kogo mówić Pani Mecenas/Panie Mecenasie?

Nie ma przepisów prawnych regulujących kwestię tego do kogo powinniśmy się zwracać Pani Mecenas/Panie Mecenasie. Stosowanie tych form jest utartym zwyczajem.

Pani Mecenas/Panie Mecenasie zwracamy się do adwokatów i radców prawnych. Rzadziej do aplikantów radcowskich i aplikantów adwokackich (tu częściej mówi się Pani Aplikantko/Panie Aplikancie).

Nie mówimy Pani Mecenas/Panie Mecenasie do prawników-magistrów.

Do sędziów - w trakcie postępowania zwracamy się Wysoki Sądzie, poza postępowaniem Pani sędzio/Panie sędzio. Zgodnie z regułami języka polskiego sędzina to żona sędziego, na co w tym miejscu należy zwrócić uwagę.

Do prokuratorów - Pani prokurator/Panie prokuratorze.

Do notariuszy - Pani rejent/Panie rejencie.

Do komorników - Pani komornik/Panie komorniku.

Myślę, że najważniejszą regułą do przyswojenia jest ta dotycząca sędziów, bo często spotykam się na sali sądowej ze zwracaniem się do Sądu słowami: "ale wie PAN/PANI". Nie róbmy tak! Gdy stajemy w postępowaniu przed sądem mówimy Wysoki Sądzie, niezależnie od tego jakie jest nasze osobiste mniemanie o sędziach. Przed Wami w trakcie postępowania siedzi osoba reprezentująca trzecią władzę w RP (przypominam, póki co w Polsce obowiązuje trójpodział władzy na władzę ustawodawczą, wykonawczą i właśnie sądowniczą).

Podsumowanie

Mam nadzieję, że udało mi się dziś w przystępny sposób wyjaśnić podstawowe kwestie związane z rozróżnianiem zawodów prawniczych. Jeśli macie jakieś wątpliwości, śmiało pytajcie, będziemy wyjaśniać niejasne 😊.

Uściski 😚

Fotografie: autorka.