Zawody prawnicze - notariusz

Dziś wyjaśnimy kilka kwestii związanych z kolejnym zawodem prawniczym. Kim jest notariusz? Jak zostać notariuszem? Co robi notariusz? Kto powołuje notariusza? Jakie ma prawa i obowiązki? Co to jest aplikacja notarialna? Co to są czynności notarialne i kiedy notariusz sporządza akt notarialny? Dziś postaram się odpowiedzieć na te pytania.

Ogólnie o notariuszach

Status notariuszy reguluje ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie.

Zgodnie z tą ustawą, notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych). W niektórych wypadkach czynności notarialnych mogą dokonywać również zastępca notarialny lub aplikant notarialny. Notariusz w zakresie swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym.

Notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości, na wniosek osoby zainteresowanej, po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej.

Kto może zostać powołany na notariusza? 

Co do zasady notariuszem może być powołany ten, kto: 
1) posiada obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) –strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje mu prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach; 
2) korzysta w pełni z praw publicznych i ma pełną zdolność do czynności prawnych; 
3) jest nieskazitelnego charakteru i daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu notariusza; 
4) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;
5)odbył aplikację notarialną w Rzeczypospolitej Polskiej; 
6) złożył egzamin notarialny w Rzeczypospolitej Polskiej; 
7) ukończył 26 lat.

Notariusz jest obowiązany postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem oraz stale podnosić kwalifikacje zawodowe. Jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po odwołaniu notariusza.

Notariusze są członkami samorządu notarialnego. Podlegają nadzorowi Ministra Sprawiedliwości. Notariusze podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Aplikacja notarialna, czyli jak zostać notariuszem

Aplikacja notarialna rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku, trwa 3 lata i 6 miesięcy i polega na zaznajomieniu aplikanta notarialnego z całokształtem pracy notariusza. W ramach szkolenia aplikant notarialny jest obowiązany do zaznajomienia się z czynnościami sądów w sprawach cywilnych, gospodarczych i wieczystoksięgowych. Aplikacja notarialna jest odpłatna. Szkolenie aplikantów notarialnych pokrywane jest z opłat wnoszonych przez aplikantów do właściwej izby notarialnej.

Nabór na aplikację notarialną przeprowadza się w drodze egzaminu wstępnego na aplikację notarialną.

Aplikant notarialny może być zatrudniony przez notariusza prowadzącego kancelarię lub przez radę izby notarialnej. Aplikant notarialny odbywa aplikację u notariusza, z którym zawarł umowę o pracę, a w przypadku zatrudnienia przez radę izby notarialnej, u notariusza wyznaczonego przez tę radę. Notariusz ma obowiązek w okresie kolejnych 3 lat i 6 miesięcy objąć patronatem co najmniej jednego aplikanta notarialnego.

Co do zasady, do egzaminu notarialnego może przystąpić osoba, która ukończyła aplikację notarialną i otrzymała zaświadczenie o jej odbyciu. Egzamin notarialny polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu notarialnego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza. 

Czynności notarialne, czyli czym zajmuje się notariusz

Notariusz dokonuje następujących czynności: 

1) sporządza akty notarialne; 
2) sporządza akty poświadczenia dziedziczenia; 
3) podejmuje czynności dotyczące europejskiego poświadczenia spadkowego; 
4) podejmuje czynności związane z zarządem sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej; 
5) sporządza poświadczenia; 
6) spisuje protokoły; 
7) sporządza protesty weksli i czeków;
8) przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe, dokumenty, dane na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne; 
9) sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów;
10) sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów; 
11) składa wnioski o wpis w księdze wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu w księdze wieczystej; 
12) sporządza inne czynności wynikające z odrębnych przepisów.

Jednym słowem, notariusz się nie nudzi 😉.
 
Notariusz sporządza akt notarialny, jeżeli wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron. 

Wielokrotnie wspominałam, że na przykład przeniesienie własności nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego i jeśli chcemy dokonać takiej czynności skutecznie, musimy udać się do notariusza. Ponadto, jeśli jest taka wola nasza, to również każdej innej umowie możemy nadać charakter aktu notarialnego.

Przepisy dotyczące dokonywania czynności notarialnych są bogate i dziś nie będę się nad nimi rozwodzić.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że tym postem choć w minimalnym zakresie udało mi się wyjaśnić kim jest i co robi notariusz. Jeśli macie jakieś pytania - śmiało pytajcie, będziemy szukać odpowiedzi. Sami możecie również zajrzeć do ustawy, jeżeli ciekawi Was tematyka notariatu 😉.

Uściski 😙

Post został opracowany na podstawie:
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2019 r., poz. 540).

Fotografie: autorka.