Zawody prawnicze - sędzia

Kontynuując rozważania dotyczące zawodów prawniczych, dzisiaj pigułka wiedzy dotycząca sędziów. Kto powołuje sędziów? Jakie są ich prawa i obowiązki? Jak wygląda najpopularniejsza droga do zostania sędzią? Zapraszam do lektury!

Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury

Zacznijmy od początku, czyli od miejsca, w którym kształci się (co do zasady) kadra sędziowska. Prokuratorska również. Mowa o tytułowej szkole sądownictwa i prokuratury, której poświęcona jest odrębna ustawa.

Celem Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury jest kształcenie i doskonalenie kadr sądów powszechnych i prokuratury.

Zadaniami KSSIP związanymi z powyższymi celami są między innymi: 

1) prowadzenie aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej, których celem jest uzyskanie przez aplikantów niezbędnej wiedzy i praktycznego przygotowania do zajmowania stanowisk sędziego i asesora sądowego, prokuratora i asesora prokuratury; 

2) szkolenie i doskonalenie zawodowe sędziów, asesorów sądowych, prokuratorów i asesorów prokuratury w celu uzupełnienia ich specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych; 

3) szkolenie i doskonalenie zawodowe referendarzy sądowych, asystentów sędziów, asystentów prokuratorów, kuratorów zawodowych oraz urzędników sądów i prokuratury w celu podniesienia ich kwalifikacji zawodowych.

Aplikacja sędziowska i aplikacja prokuratorska trwają 36 miesięcy. Dyrektor KSSIP określa, w drodze zarządzenia, termin rozpoczęcia aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej.  

W trakcie aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej aplikanci odbywają zajęcia w Krajowej Szkole oraz praktyki zgodnie z programem aplikacji. Dyrektor Krajowej Szkoły wyznacza aplikantowi patrona koordynatora,który służy aplikantowi pomocą merytoryczną oraz nadzoruje i koordynuje prawidłowy przebieg jego praktyk, zgodnie z programem aplikacji.

Po odbyciu aplikacji, aplikanci przystępują do egzaminu zawodowego.

Powołanie na stanowisko sędziowskie

Samo zdanie egzaminu zawodowego nie gwarantuje natychmiastowego zajęcia stanowiska w sądzie.

Zgodnie z ustawą o ustroju sądów powszechnych, sędziów sądów powszechnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w terminie miesiąca od dnia przesłania tego wniosku. 

Każdy, kto spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego, może zgłosić swoją kandydaturę na jedno stanowisko sędziowskie.

Nie będę omawiała dokładnie procedury obsadzania stanowisk sędziowskich, bo zajęłoby to bardzo dużo miejsca, a post ma być jasny, zwięzły i na temat. Od wpłynięcia wniosku, przechodzi on przez wiele "maszynek do mielenia". 

Chciałabym się skupić na tym, kto może zostać sędzią i będę opisywała tylko sytuacje będące zasadą główną.

Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto: 

1) posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych, a także nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe,
2) jest nieskazitelnego charakteru,
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,
4) jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
5) ukończył 29lat,
6) złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,
7) zajmując stanowisko asesora sądowego, pełnił obowiązki sędziego co najmniej przez trzy lata.

Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu rejonowego lub sędziego wojskowego sądu garnizonowego lub na stanowisku prokuratora.

Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego lub sądu wojskowego, który posiada co najmniej dziesięcioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora.

Jeśli kandydat spełnia warunki i przejdzie pozytywnie "maszynki do mielenia", to stosunek służbowy sędziego nawiązuje się po doręczeniu mu aktu powołania.Sędzia powinien zgłosić się w celu objęcia pierwszego stanowiska w ciągu czternastu dni od dnia otrzymania aktu powołania.

Obowiązki sędziego

Do obowiązków sędziego zalicza się m.in.:

1) postępowanie zgodnie ze ślubowaniem sędziowskim,
2) w służbie i poza służbą sędzia powinien strzec powagi stanowiska sędziego i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności sędziego lub osłabiać zaufanie do jego bezstronności,
3) sędzia jest obowiązany stale podnosić kwalifikacje zawodowe,
4) sędzia jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na swój urząd, poza jawną rozprawą sądową, obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po ustaniu stosunku służbowego.

Podobnie jak prokuratorom, również i sędziom przysługuje immunitet sędziowski, co oznacza, że sędzia nie może być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego. Nie dotyczy to zatrzymania w razie ujęcia sędziego na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Do czasu wydania uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej wolno podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki.

Za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu (przewinienia dyscyplinarne), sędzia odpowiada dyscyplinarnie. Sędzia odpowiada dyscyplinarnie także za swoje postępowanie przed objęciem stanowiska, jeżeli przez nie uchybił obowiązkowi piastowanego wówczas urzędu państwowego lub okazał się niegodnym urzędu sędziego.

Sędziowie w postępowaniu sądowym występują w ciemnej todze z fioletowym żabotem. Przewodniczący składu na todze ma również łańcuch sędziowski z wizerunkiem orła. 

Podsumowanie

Powyżej przedstawiłam najważniejsze informacje związane z wykonywaniem zawodu sędziego. Mam nadzieję, że nieco wyjaśnił meandry tego zawodu. Jeśli macie jakieś pytania, zapraszam do zadawania. Więcej możecie dowiedzieć się ze źródeł, które zawsze podaję na końcu wpisów merytorycznych. Treść aktów prawnych można znaleźć w sieci. Gdzie? Napisałam kiedyś o tym post - TU.

Uściski 😙

Post został opracowany na podstawie:
Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z 2019 r., poz. 1042),
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 52).

Fotografie: autorka.